تصرف عدوانی در ملک چیست و شامل چه مواردی میشود؟

از آنجایی که مسائل حقوقی ظرافت ها و پیچیدگی های بسیار زیادی دارند بهتر است در هنگام مواجه با مشکلات حقوقی از فردی متخصص در این زمینه کمک بگیرید تا حقی از شما ضایع نشود. یکی از مهمترین و پیچیده ترین مسائل حقوقی که این روزها برای افراد زیادی پیش می آید، مسئله مالکیت اموال غیرمنقولی چون زمین و خانه می باشد. افراد بسیاری وجود دارند که ادعا می کنند ملک آن ها توسط شخص دیگری به زور مورد تصرف قرار گرفته است. از این رو می خواهیم در این مطلب شما را با تصرف عدوانی، انواع آن و همچنین مجازاتی که برای آن در نظر گرفته شده است آشنا کنیم. با جعفرصادق دادگر ، وکیل در ارومیه همراه باشید تا با هم به بررسی این موضوع و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید، بپردازیم.

انواع دعوای تصرف

پیش از آنکه به تعریف تصرف عدوانی بپردازیم بهتر است ابتدا با انواع دعاوی تصرف آشنا شوید:

تصرف عدوانی چیست؟

مطابق با ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی : تصرف عدوانی ” ادعای متصرف سابق مبنی براینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.” به زبان ساده تر یک مال غیرمنقول مثلا ملک بدون اجازه مالک و با زور و اجبار به تصرف درآمده باشد. در این صورت مالک می تواند طرح دعوای تصرف عدوانی نماید. توجه داشته باشید که این تعریف تنها برای اموال غیرمنقول می باشد و اموال منقولی چون ماشین شامل این ماده نخواهند شد. همچنین مستاجر نیز می تواند این دعوا را مطرح کند.

 

 

 

انواع تصرف عدوانی

همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم تصرف عدوانی به دو دسته کیفری و حقوقی تقسیم می شوند و با توجه به اینکه با یکدیگر تفاوت هایی دارند و اگر تحت عنوان اشتباه طرح دعوا کنید دیگر نمی توانید آن را تغییر دهید. پس باید به طور کامل با تفاوت های آن ها آشنا شوید.

تفاوت تصرف عدوانی حقوقی و کیفری

از جمله تفاوت های این دو می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. در  دعاوی که به صورت حقوقی مطرح می شود نیازی نیست که حتما مالکیت شما ثابت شود. اما اگر بخواهید شکایت کیفری انجام دهید باید اثبات شود که شما مالک آن مال غیرمنقول می باشید.

3. در دعوای کیفری حتما باید سوء نیت خوانده ثابت شود. در صورتیکه در دعوای حقوقی نیازی به این کار نیست.

4. در تصرف عدوانی حقوقی برای متصرف هیچ مجازاتی در نظر گرفته نمی شود در صورتیکه در دعاوی کیفری علاوه بر رفع تصرف برای مجرم مجازات نیز تعیین می شود.

 

 

مرجع صالح برای طرح دعوای تصرف عدوانی

برای طرح دعوای تصرف عدوانی خواهان باید به دادگاه های عمومی مراجعه کند. حالا سوال این است که کدام دادگاه در این مورد صالح می باشد؟

مطابق با ماده 12 قانون آئین دادرسی مدنی، دادگاهی برای طرح این دعوا مرجع صالح می باشد که آن مال غیرمنقول در آنجا قرار دارد. حتی اگر خوانده یا همان متصرف در آن منطقه نباشد. شما برای ثبت دادخواست ابتدا باید از خدمات الکترونیک قضایی اقدام کرده، هزینه دادرسی را پرداخت و دادخواستتان را ثبت کنید.

مجازات تصرف عدوانی چیست؟

علاوه بر رفع تصرف آن مال غیرمنقول مطابق با ماده 690 قانون مجازات اسلامی، هرگاه شخصی اقدام به هرگونه تصرف و یا ایجاد مزاحمت و ممانعت از حق کند، به مجازات حبس از 1 ماه تا 1 سال محکوم خواهد شد.

ارکان دعوای تصرف عدوانی

برای تحقق دعوای تصرف عدوانی نیاز به وجود برخی ارکان می باشد که در ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی به آن ها اشاره شده است. در ادامه به تمام این ارکان پرداخته ایم.

1. سابقه تصرف خواهان

اولین مورد وجود سابقه تصرف شاکی یا خواهان در آن مال غیرمنقول می باشد. برای مثال اگر دعوای تصرف عدوانی مربوط به یک خانه باشد، خواهان باید مدتی در آن اقامت داشته باشد. این سابقه تصرف باید در دادگاه اثبات شود.

2. عدوانی بودن تصرف خوانده

این شرط نیز یکی از اصلی ترین شروط برای تحقق دعوای تصرف عداونی است. یعنی باید تصرف خوانده به زور و بدون رضایت متصرف قبلی باشد.

3. عدم سابقه تصرف خوانده

از دیگر ارکان دعوای تصرف عدوانی این موضوع می باشد که خوانده نباید هیچگونه تصرفی در مال موضوع دعوی داشته باشد. زیرا درصورت وجود تصرف، خوانده خود متصرف سابق محسوب شده و دستور رفع تصرف علیه او وجه قانونی ندارد.

4. غیرمنقول بودن مال مورد دعوی

همانطور که پیشتر نیز گفته ایم دعوی تصرف عدوانی تنها برای اموال غیرمنقول می باشد.

تصرف عدوانی ملک مشاع

مال مشاع به مالی گفته می شود که بیش از یک مالک داشته باشد و این شراکت در جزء به جزء آن مال وجود داشته باشد و شرکا هر یک سهم جداگانه ای از آن مال نداشته باشد. سوالی که اینجا برای بسیاری از افراد پیش می آید این است که آیا در این دعاوی خوانده با توجه به اینکه در مال سهم دارد مجرم شناخته می شود؟

جواب این سوال مثبت می باشد و متصرف مجرم شناخته می شود. زیرا مطابق با ماده 167 قانون آئین دادرسی مدنی : “در صورتی که دو یا چند نفر مال غیرمنقولی را به طور مشترک در تصرف داشته یا استفاده می کرده اند و بعضی از آنان مانع تصرف یا استفاده و یا مزاحم استفاده بعضی دیگر شود حسب مورد در حکم تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق محسوب می شود.”

برای درک راحت تر بهتر است این موضوع را در قالب یک مثال بررسی کنیم. سه نفر را تصور کنید در یک ملک که هر کدام دو دانگ شریک هستند. یکی از آن ها بدون اجازه و رضایت دو نفر دیگر ملک را تصرف کند. با توجه به اینکه هر سه شخص در جزء به جزء آن مال شریک هستند، پس این شخص در ملک آن ها تصرف عدوانی انجام داده است. پس دو شریک دیگر می توانند با توجه به شرایط موجود علیه شریک خود طرح دعوای حقوقی یا کیفری تصرف عدوانی نمایند.

 

 

کلام آخر

باتوجه به آنچه که در بالا گفتیم برای طرح دعوای درست در این زمینه قبل از هر اقدامی ابتدا باید با یک وکیل متخصص مشورت کنید. برای مثال اگر ملکی دارید که توسط شخصی تصرف شده است بهتر است با یک وکیل ملکی خوب مشورت کرده و راهنمایی های لازم را در رابطه با این موضوع از او دریافت کنید. در این میان می توانید با جعفرصادق دادگر، وکیل ملکی تماس گرفته و از همراهی و رهنمایی های او نیز استفاده کنید.